გასათვალისწინებელია, რომ საქართველოს კონსტიტუციაში ევროპისა და ტრანსატლანტიკური ურთიერთობებისკენ სწრაფვის აღთქმა სწორედ იმ მთავრობამ დააფიქსირა, რომელსაც "ქართული ოცნება" ხელმძღვანელობდა და ჩვენ ვამაყობთ, რომ მხარს ვუჭერდით საქართველოს სწრაფვას ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსისკენ. ვაგრძელებთ ძალიან მჭიდრო თანამშრომლობას საქართველოს ნატოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებული განვითარებადი პროგრესის მიმართულებით.

როდესაც აქ ჩამოვედი, ძალიან შევწუხდი, რადგან აღმოვაჩინე, რომ ორი სრულიად განსხვავებული ტიპის საუბარი მიმდინარეობდა. ერთი-ერთი მათგანი ეხება "კანონს უცხოური გავლენის შესახებ". კანონის ზოგიერთი დამცველი ამბობს, რომ დაფინანსების გამჭვირვალობა საქართველოს უპირველესი ეროვნული ინტერესი უნდა იყოს და ისინი ფიქრობენ, რომ ზოგიერთი დასავლელი დამფინანსებელი არ არის ისეთი გამჭვირვალე, როგორიც უნდა ვიყოთ. არადა, ჩვენი ინტერესია, რომ საქართველო თანხვედრაში იყოს ევროკავშირსა და ტრანსატლანტიკურ სივრცეში არსებულ ნორმებთან ისეთი საკითხების გადასაჭრელად, როგორებიცაა გამჭვირვალობა.

გულწრფელად რომ ვთქვათ, ჩვენი აზრით, არც პროცესი და არც ეს დანერგილი კანონი არ აკმაყოფილებს ამ სტანდარტს და ვიმედოვნებთ, რომ უფრო მეტი დისკუსია გვექნება საიმისოდ, რომ დავინახოთ რაიმე ნაბიჯი გამჭვირვალობის ევროპულ ნორმებთან შესაბამისობაში, საქართველოს წინსვლის პარალელურად. ჩვენ დაგვპირდნენ, რომ ამის შესაძლებლობა ჯერ კიდევ კანონის იმპლემენტაციამდე გვექნებოდა და მე ძალიან მკაფიო ვიყავი, რომ თუ კანონს იმ ფორმით მიიღებდნენ, როგორც ეს მოხდა, ამას აუცილებლად მოჰყვებოდა შედეგები. პრემიერმა ამას იძულება უწოდა, მაგრამ ეს ასე არ არის. საქართველო ცდილობს, გაწევრიანდეს ევროკავშირსა და ნატოში. ამ ორგანიზაციებს აქვთ გარკვეული სტანდარტები და ასე ვთქვათ, მსაჯები, რომლებიც ადგენენ, თუ როგორია წესები და ჩვენ უბრალოდ გვინდა, რომ საქართველომ განაგრძოს ამ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოსვლის პროცესი და არა მათგან გადახვევა, მაგრამ ჩნდება შეგრძნება, რომ საქართველოს გადაწყვეტილება, არ იყოს თანხვედრაში ევროპასთან, იქნება იქნება იმ გზის უარყოფა, რომელიც საქართველოს საკუთარ კონსტიტუციაში აქვს გაწერილი. ჩვენ გვჯერა და ვხედავთ ამას გამოკითხვებში, ვხედავთ ამას ქუჩებში, გვესმის ეს ყველა პოლიტიკური პარტიისგან, მათ შორის ქართული ოცნებისა და ქართული ოცნების მხარდამჭერებისგან, ბიზნეს საზოგადოებისა და სხვა დანარჩენი ნაწილისგან, რომ ქართველ ხალხს ძალიან უნდა, განაგრძოს ამ გზით სიარული და ჩვენ მათ გვერდით ვიდგებით, როგორც ამას 30 წელზე მეტია, ვაკეთებთ. ვიდგებით მათ გვერდით წინსვლის გზაზე. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, თუკი დღევანდელი დისკუსიისა და საუბრის მიხედვით კანონი სათანადოდ შეიცვლება, ეს იქნება ჩვენი პარტნიორობის გაძლიერების გზა და არა მისი ნაწილებად დაშლა, რასაც ვშიშობ, რომ ახლა აკეთებენ.

მაგრამ ეს იყო მხოლოდ ერთი სახის საუბარი, რომელიც მქონდა მათთან და კანონი უფრო ფართო საუბრის მცირე ნაწილია. ზემოაღნიშნული უფრო ფართო საუბარი ეხება „ქართული ოცნების“ ლიდერების კომენტარებს, რომ არსებობს "გლობალური ომის პარტია" და რომ საქართველომ უნდა გადაუხვიოს იმ პირობებს, რომლებიც ამ "გლობალური ომის პარტიისთვის" აქვს მიცემული და რომ დასავლეთის მხრიდან არსებობს შეთქმულება "ქართული ოცნების" თანამდებობიდან გადაყენებასთან დაკავშირებით - მიუხედავად ჩვენი 12 წლიანი მყარი თანამშრომლობისა. თითქოს Reddit-ის გვერდი გაცოცხლდა. ეს არის არარეალური, არასწორი. ესაა სრულად არასწორი გაგება საერთაშორისო თანამეგობრობის ურთიერთობისა საქართველოსთან მიმართებაში.

ამის ერთ-ერთი მაგალითია ის, რაც პრემიერმა წუხელ აღნიშნა. ჩვენ ყველა დაინტერესებულ მხარეს დავუკავშირდით სასაუბროდ. მოვიწვიეთ პრემიერ მინისტრი ვაშინგტონში, რათა განგვეხილა კანონი და ურთიერთობები. ასევე ევროკავშირს ჰქონდა დისკუსია აქ და მიიღო პირობა, რომ კანონზე სასაუბროდ დრო ექნებოდა. აქ მოსვლამდე ასევე კიდევ ერთხელ აღვნიშნე, რომ მოხარული ვიქნებოდი, თუ ივანიშვილს ვნახავდი, რაზეც პრემიერმა მიპასუხა, რომ ის არ შემხვდებოდა, რადგან დე ფაქტო სანქციების ქვეშ გვყავს. ამ ეტაპზე მის მიმართ არანაირი სანქცია არ არსებობს. ის ფაქტი, რომ მსგავსი გავლენიანი ინდივიდი რომ ამ დონეზე არასწორად ინფორმირებულია, შოკისმომგვრელი და იმედგასაცრუებელია. პრემიერ მინისტრის მხრიდან იმის თქმა, რომ ესაა მიზეზი იმისა, თუ რატომ ვერ ხვდება საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პარტნიორი ამ მოქალაქეს, ნიშნავს ინდივიდუალური ინტერესების ქვეყნის იმ კონსტიტუციურ ვალდებულებაზე მაღლა დაყენებას, რომელიც ქვეყნის მჭიდრო თანამშრომლობას გულისხმობს საერთაშორისო პარტნიორებთან, ევროკავშირსა და ნატოში გაწევრიანების საკითხთან დაკავშირებით. სწორედ ამიტომ აღვნიშნე, რომ კანონი უფრო ფართო საუბრის ნაწილია, მაგრამ ის ასახავს იმას, რაც, ჩემი აზრით, ასე მნიშვნელოვანია და შეიძლება იყოს გარდამტეხი ამ მომენტამდე კონსტრუქციული და ნაყოფიერი თანამშრომლობის საკითხში.

თუ დემონსტრაციები იქნება, ჩვენ გვსურს, რომ ისინი იყოს მშვიდობიანი და გვინდა, რომ პოლიციის იქ ყოფნა ასევე იყოს მშვიდობიანი. გვსურს, რომ არ მოხდეს მომიტინგეების, ან სხვა პირების დაშინება, არც დემონსტრაციის დროს, არც მათ სახლებში, არც მათი ქონების წინააღმდეგ, როგორც ეს მოხდა ბოლო დღეებში. ამ დაშინებაზე პასუხისმგებელი პირები აუცილებლად უნდა მოიძებნონ და უნდა დაისაჯონ.

თუ კანონი ევროკავშირის ნორმებთან შესაბამისობის გარეშე წავა წინ და აშშ-სა და სხვა პარტნიორების წინააღმდეგ მსგავსი რიტორიკა და ცილისწამება გაგრძელდება, ვფიქრობ, რომ ურთიერთობა საფრთხეში იქნება. რამდენიმე მაგალითს მოვიყვან: აშშ-ს გათვალისწინებული აქვს დაახლოებით 390 მილიონი დოლარის ოდენობის დახმარება, რომლის დახარჯვასაც საქართველოს ხელისუფლებასთან ერთად ვგეგმავთ. ნახევარი სამხედრო დახმარებაზე წავა; უხეშად რომ ვთქვათ, მესამედი ეკონომიკური განვითარების პროექტებზე და დანარჩენი ინსტიტუციების მშენებლობაზე, მათ შორის სამოქალაქო საზოგადოებისთვის, და ეს ყველაფერი უნდა კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება, თუ ახლა ჩვენ მოწინააღმდეგედ განგვიხილავთ და არა პარტნიორად.

თუ კანონი ისე წავა წინ, რომ ევროკავშირის ნორმებთან შესაბამისობაში არ იქნება, მოხდება დამოკრატიისთვის ძირის გამოთხრა და ადგილი ექნება ძალადობას მშვიდობიანი მომიტინგეების მიმართ, მაშინ შეერთებული შტატების მხრიდან აუცილებლად იქნება შეზღუდვები, რაც გულისხმობს ფინანსურ და/ან სამოგზაურო შეზღუდვებს ამ ქმედებებზე პასუხისმგებელ პირებისა და მათი ოჯახების მიმართ.

მაგრამ ამას ვამბობ არა იმიტომ, რომ მინდა, რომ ეს მოხდეს, არამედ იმიტომ, რომ მსურს, საქართველოს ჰქონდეს განგრძობითი, მშვიდობიანი გზა ევროკავშირისა და ნატოსკენ, მტკიცე დემოკრატიით და იმედია, რომ სწორედ ეს იქნება გზა, რომელსაც ჩვენ დღეს თავიდან დავიწყებთ და თუ ასე არ მოხდება, მაშინ ძალიან მალე მოგვიწევს ამ თემების ხელახალი გადახედვა.

კითხვა-პასუხის ფორმატი:

1. სოფო ბენიძე, ტელეკომპანია "იმედი" (და შემდგომში სხვა ჟურნალისტებმა დაამატეს შეკითხვები, ტელეარხები უცნობია): მე კანონპროექტთან დაკავშირებით მაქვს კითხვა და იმ გზავნილებთან დაკავშირებით, რომლებიც გვესმის შტატების მხრიდან. არაერთხელ ითქვა, რომ ეს არის კრემლის მიერ შთაგონებული კანონპროექტი. მინდა, გკითხოთ: როდესაც ამას ამბობს ვაშინგტონი, რას გულისხმობთ, იმიტომ, რომ საქართველოს ნებისმიერი ტიპით აფილირება რუსეთთან არის მტკივნეული ჩვენთვის, საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობისთვის და მიუღებელი. ამიტომ, იქნებ გვითხრათ, რას გულისხმობთ ამაში, რა არის ეს მუხლი, პუნქტი, რომელიც არ მოგწონთ და როდესაც პარტნიორობაზე ვსაუბრობთ, ახლა ვხედავთ, რომ რუსთაველის გამზირზე დგანან ევროპარლამენტარები, რომლებიც თბილისში არიან ოპოზიციის მიერ ორგანიზებულ აქციაზე. ამაზე რას ფიქრობთ, ესეც რომ მითხრათ?

2. (აქ კითხვას სვამს სხვა ჟურნალისტი, ტელევიზია უცნობია) თქვენ თქვით, რომ კანონი შესაძლებელია, შეიცვალოს და ის მოერგოს დასავლურ, ევროპულ, ამერიკულ სტანდარტებს. ჩვენ ვიცით, რომ თქვენთან მოქმედებს მაგალითად FARA, რომელიც უზრუნველყოფს ძალიან მაღალ სტანდარტს გამჭვირვალობის და, მათ შორის, გვინახავს ფარას დოკუმენტები, რომლებიც აღწერს, მაგალითად, საქართველოდან ფიზიკური პირების, თუ კერძო კომპანიების მიერ გადარიცხულ ასე ვთქვათ თანხებს სრული სიზუსტით, ისეთივე სიზუსტით მაგალტად როგორიცაა ამ თანხის სანაცვლოდ განხორციელებული სატელეფონო ზარები, იმეილები, და პირისპირ შეხვედრებიც კი. (აქ შეაწყვეტინა ო'ბრაიენმა და სთხოვა, პირდაპირ შეკითხვაზე გადასულიყო). კანონის ცვლილებაზე როდესაც ვსაუბრობთ, აი, რა სტანდარტი უნდა ავიღოთ, მაგალითად? უნდა ვიხელმძღვანელოთ ფარათი, უნდა ვიხელმძღვანელოთ უშუალოდ ევროკომისიის დირექტივით, თუ რომელი მუხლი შეიძლება, დაექვემდებაროს?

3. (აქ კითხვას სვამს სხვა ჟურნალისტი, ტელევიზია უცნობია) თქვენს ჩამოსვლამდე რამდენიმე დღით ადრე პრემიერმა განაცხადა, რომ ვეტოს ფორმატში ისინი ურთიერთიბას გააგრძელებენ საერთაშორისო პარტნიორებთან, თქვენთან პირველ რიგში, რომ კონკრეტული შენიშვნები შევიდეს კანონპროექტში, როგორ ფიქრობთ, რამდენადაა დარჩენილი დღეს სივრცე, რომ შევიდეს უკვე არსებულ და დამტკიცებულ კანონპროექტში კონკრეტული ცვლილებები?

- ო'ბრაიენი: ვეცდები, ჩემი პასუხები კითხვებზე მოკლე იყოს.

- თარჯიმანი: პირველი კითხვა არის იმაზე, თუ რა პრობლემაა ამ კანონში. ძალიან ხშირად, ვაშინგტონში მას კრემლის მიერ შთაგონებულად მოიხსენიებენ და ქართველი ხალხისთვის ეს ძალიან მტკივნეულია, ხომ ხვდებით, როცა საქართველო გარკვეულწილად აფილირდება რუსეთთან და ასევე, რა ხარვეზები აქვს ამ კანონს? მეორე შეკითხვა არის შემდეგი: რა სტანდარტს უნდა აკმაყოფილებდეს ეს კანონი? ჩვენ ვიცით, რომ FARA-ს აქვს საკმაოდ მაღალი სტანდარტები და ის უზრუნველყოფს ძალიან დეტალურ გამჭვირვალობას, თუნდაც სხვადასხვა ტრანზაქციაზე და ა.შ. კონკრეტულად რა სახის სტანდარტი უნდა დააკმაყოფილოს ამ კანონმა? ფარასი, ევროკომისიის, თუ რაიმე სხვა? და მესამე კითხვა: ვეტოს ფორმატში, როგორც პრემიერმა აღნიშნა, არის თუ არა დარჩენილი ადგილი, რომ ეს კანონი მოდიფიცირდეს, ან მასთან დაკავშირებით საუბარი შედგეს?

- ო'ბრაიენი: ბოლო შეკითხვასთან დაკავშირებით - პრემიერ მინისტრმა თქვა კი (რომ დარჩენილია სივრცე);

ორგვარი პასუხი მაქვს პირველ ორ კითხვაზე: ჩვენი შეშფოთების მიზეზია კანონის მიღების ფორმა; გვსურს, ვნახოთ საქართველოს მუშაობა მისი მიღების საკითხზე, მაგრამ ისე, რომ მან ეს გააკეთოს ევროპული სახელმწიფოების, ან პარტნიორების მსგავსად, როგორც ისინი იმუშავებენ მსგავს კანონებს, და არა ისე, რომ იძულებით მიიღოს კანონი, მიუხედავად წინააღმდეგობისა და პარტნიორების მხრიდან გამოთქმული შეშფოთებისა. დღეს ჩვენ განვიხილეთ კანონთან დაკავშირებული მთელი რიგი სირთულეები და ზოგი ისეთი საკითხი წამოვწიე, რომელსაც ყველა არ დაეთანხმა, მაგრამ ყოველი მათგანი ტრიალებს იმის გარშემო, რომ ეს კანონი არაინკლუზიურია; ის ეხება მხოლოდ უცხოურ, პრაქტიკულად, დაფინანსების მხოლოდ კონკრეტულ უცხოურ წყაროებს. ეს ნიშნავს, რომ ის ვერ აგვარებს ყველა იმ პრობლემას, რომლის მოგვარებაც აქვს გათვლილი.

ამრიგად, მისი ეფექტი იქნება იმ სუბიექტების სტიგმატიზება, რომლებიც, სავარაუდოდ, ამ კანონის ფარგლებში მოექცევიან. ეს სუბიექტები საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ღიები არიან, რადგან ისინი დაფინანსების წყაროებსა და სხვა საკითხებზე საუბრობენ. მაგრამ მაგიდის ქვეშ მომუშავე ორგანიზაციები, რომლებიც, სავარაუდოდ, ფინანსდებიან არა დასავლეთის, არამედ სხვა ქვეყნებიდან, არ იქნებიან გამოაშკარავებულნი და ეს სტიგმა ძალიან საზიანო შეიძლება იყოს, რადგან ინდივიდებზე განხორციელებული ვანდალიზმისა და თავდასხმების ის ფაქტები, რომლებიც გასულ კვირას ვიხილეთ, სწორედ ამ ბოლოაღნიშნულ ჯგუფებთან იდენტიფიცირდება. სწორედ ამიტომ გამოთქვა შეშფოთება ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ იმ კანონებზე, რომლებიც ასე ლიმიტირებულად შემოიფარგლებიან უცხოურ დაფინანსების საკითხთან დაკავშირებით. ეს მხოლოდ ერთი პრობლემაა.

ბევრი კანონი გამჭვირვალობის ნაწილში ქცევას, საქციელს ეფუძნება - ის შეეხება ნებისმიერს, ვინც შეეცდება, გავლენა მოახდინოს პოლიტიკაზე და არა ზოგადად კონკრეტულ ორგანიზაციებს; ასევე, ის ექვემდებარება სასამართლო განხილვას დაჯარიმებამდე. ეს (რუსული) კანონი კი საშუალებას აძლევს იუსტიციის სამინისტროს, ჰქონდეს წვდომა დაფარული ორგანიზაციის ყველა ჩანაწერზე, არა მხოლოდ ფინანსურ, არამედ ყველა ჩანაწერზე, შემდეგ კი დააწესოს ჯარიმები, რომელთა გასაჩივრებაც მხოლოდ სასამართლოშია შესაძლებელი. ასე რომ, ის პირიქით ატრიალებს იმ მიდგომას, რომელიც, მაგალითად აშშ-ის კანონებში არსებობს.