Related items

• საქართველოში სკა დიაგნოზის მქონე 80-მდე პაციენტი იტარებს მკურნალობას

  პაციენტები და მათი  ოჯახის წევრები პირველად შედეგებსა და არსებულ გამოწვევბზე საუბრობენ

  2022 წლის აპრილიდან საქართველოში მცხოვრები, სპინალურ-კუნთოვანი ატროფიის (სკა) მქონე პაციენტების ცხოვრებაში ახალი, პერსპექტივებით სავსე ეტაპი დაიწყო: მათ მიეცათ შესაძლებლობა, მკურნალობა ჩაიტარონ თანამედროვე, ძვირად ღირებული მედიკამენტით სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში. ყველაფერი კი იქიდან დაიწყო, რომ პაციენტთა საჭიროებებიდან გამომდინარე, ფარმაცევტულმა კომპანია „როშ ჯორჯიამ“ აღნიშნული წამალი 2020 წელს, საერთაშორისო ბაზარზე გამოსვლიდან ძალიან მალე, რეკორდულად მოკლე დროში დაარეგისტრირდა საქართველოში. თუმცა მხოლოდ ერთეული პაციენტები ახერხებდნენ მედიკამენტის მიღებას ფინანსურად ხელმისაწვდომობის გამო. 2022 წლის აპრილიდან სახელმწიფომ სკა შეიტანა იშვიათი დაავადების სახელმწიფო პროგრამაში და შესაბამისად მკურნალობის დაფინანსება მოხდა ყველა პაციენტისთვის. ამ ეტაპზე ქვეყანაში სკა დიაგნოზის მქონე 80-მდე პაციენტი იტარებს მკურნალობას.

  როგორია მედიკამენტების მიღების პირველადი შედეგები და კიდევ რა გამოწვევები არსებობს სკა-ს დიაგნოზის მქონე პაციენტების მკურნალობაში – ამ საკითხებზე პაცინეტის ოჯახის წევრები საუბრობენ.

  16 წლის  გიორგი ხვედელიძის დედა იხსენებს დაავადების აღმოჩენის პირველ დღეებს, რაც მოციურად საკმაოდ მძიმე იყო: „გიორგი 12 წლის იყო სპინალური კუნთოვანი ატროპიის დიაგნოზი რომ დაუსვეს.  ფეხებში ძალა აღარ ჰქონდა, მალე იღლებოდა და ხშირად ძირს ვარდებოდა. დაყრდნობის გარეშე ვერ დგებოდა ან ჯდებოდა. ბოლოს წონაში იკლებაც დაემატა. მაშინ, ამ დაავადების შესახებ ბევრი არაფერი ვიცოდით, მრავალი არასწორი ინფორმაციის მსხვერპლი გავხდი. მაშინ გიორგი ფიზიკურად დატვირთული იყო,  ცხენოსობაზე დადიოდა,  თუმცა, თურმე ამ დაავდების მქონე ბავშვისთვის კუნტების ასე გადაღლა არ შეიძლებოდა.

  მკურნალობის დაფინანსების შემდეგ, ცხოვრება სრულიად შეიცვალა, ჩემი შვილის მარტო გარეთ გაშვების აღარ მეშინია, გიორგიც უფრო მეტად თავდაჯერებული გახდა, საკუთარი სხეულის ახლიდან შეცნობა დაიწყო. ზოგჯერ აღტაცებული შემოვარდება ოთახში: - დედააა, ნახე რამხელა კუნთი გამეზარდა ფეხზე, როგორი ძლიერი გავხდი, ახლა ყველაფერს შევძლებ, ოცნებებს ავიხდენ. უკვე ჩემი პატარა ძმის ხელში აყვანაც შემიძლია, რა მაგარია!“

  როგორც ქ-ნი თეონა გვიყვება იმედია გჩნდა. მდგომარეობა უმჯობესდება და  მედიკამენტით მკურნალობის პარალელურად მსუბუქადაც ვარჯიშობს. ისინი  სიცოცხლეს მეტად ვაფასებენ და აღარაფრის ეშინიათ: „ახალი დღის დასაწყებად, დილას ადრიანად ვიღვიძებთ, გიორგი საუზმის შემდეგ წამალს დალევს და სავარჯიშოდ მიდის. ბავშვი მონდომებულია და ჩვენც ამ ენერგიით ვივსებით. ვარჯიშიდან მოსული მსუბუქი საქმეებით კავდება. ვაგრძნობინებთ, რომ ის ოჯახში ძალინ საჭირო ადამიანია, მასაც აქვს ძალა დაეხმაროს მშობლებს, ოჯახის წევრებს, მეგობრებს...“

  9 წლის თამარ ხაჯალიას დედაც განსაკუთრებულად იხსენებს მომენტს როდესაც ექიმისგან აღნიშნული დგიანოზის შესახებ შეიტყო: „სკას დიაგნოზი 3 წლის ასაკში შევიტყვეთ. თამარს სიარული უჭირდა, მუხლები ეკვეთებოდა და ძირს ეცემოდა. რის შედეგადაც, დამატებით ტრავმებს იღებდა და ახალი პრობლემები გვექმნებოდა. ბავშვს კითხვები გაუჩნდა:  გავივლი? მე რატომ ვერ დავდივარ? რომ გავიზრდები შევძლებ სირბილს? მაშინ გავიგე, რომ სპინალური კუნთოვანი ატრიფიის სამკურნალო წამალი არსებობდა, თუმცა ჩვენს ქვეყანაში ჯერ არ იყო რეგისტრირებული. მკურნალობის გარეშე დაავადებას ვერ გავუმკლავდებოდით, მდგომარეობა ნელ-ნელა მძიმდებოდა და მომავალში ჩემს შვილს სრულად ვეღარ შეძლებდა  მოძრაობას. ყოველ ღამე იმაზე ფიქრში ვიძინებდით, ხვალ რა იქნებოდა“.

  როგორც ქ-ნი ინგამ გვითხრა ეს გზა  ფსიქოლოგიურად, ისე ფიზიკურად ურთულესი აღმოცნდა,  ვიდრე დაავადების  მკურნალობის შესაძლებლობა მოგვეცემოდა.

  სამკურნალო მედიკამენტის საქართველოში შემოსვლის და სახელმწიფოს მიერ მათთვის მისი დაფინანსების შედეგად იმედი გაჩნდა. „თამარიც მეტად ხალისიანი გახდა, რადგან გრძნობს, რომ წამლის მიღების შედეგად ძალა ემატება, კუნთი მყარდება,  შემცირდა დაცემის საშიშროებაც, ყველაფრის ახერხებს, რაზეც ბავშვობისას ოცნებობდა. ისე მალე აღარ იღლება, ამიტომ სკოლაშიც სიხარულით დადის. შიში გაუქრა და რწმენა ჩაესახა. პირველ რიგში, ძალიან დიდი მადლობა მინდა გადავუხადო ყველას, ვინც სულ პატარა წვლილი მაინც შეიტანა ჩვენს გაბედნიერებაში. მადლობელია ვარ, რომ  ფეხზე დგას, მხიარულია და სილაღე დაიბრუნა,“ - გვეუბნება პაცინეტის მშობელი.  

  პაციენტის ოჯახის წევრები ერთხმად აღნშნავენ რომ ადამიანმა იმედი არ უნდა დაკარგონ და მით უფრო, სასოწარკვეთაში არ უნდა ჩაიგდონ თავი. „ხშირად მიფიქრია, რომ ეს განაჩენი იყო, თუმცა სწორი მკურნალობის შედეგად, დღეს ჩვენი მდგომარეობა სრულიად შეიცვალა. ხომ წაიკითხეთ ჩვენი ისტორია, ხოდა მიზნად დაისახეთ წამალზე წვდომა ჰქონდეს პაციენტს და ნახავთ სულ ცოტა ხანში რამხელა ცვლილებას დაინახავთ, თქვენც როგორი ხალიასიანები და იმედიანები გახდებით“.

  ცნობისთვის: სპინალური კუნთოვანი ატროფია (სკა) მძიმე და იშვიათი გენეტიკური, პროგრესირებადი ნეიროკუნთოვანი დაავადებაა, რომელიც იწვევს კუნთების ატროფიას და მასთან დაკავშირებულ გართულებებს.

  ტიპი 1 ყველაზე მძიმედ მიმდინარეობს და ხშირად 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში სიკვდილის მიზეზი ხდება. პაციენტებს უჭირთ სიარული, ჯდომა დამოუკიდებლად, თავის დაჭერა, აღენიშნებათ სუნთქვის და ყლაპვის გაძნელება.
  
  ტიპი 2 ვლინდება 7-დან 18 თვის ასაკის ბავშვებში. შესაძლებელია შეამციროს სიცოცხლის ხანგრძლივობა. ბავშვები ვერ დადიან, აღენიშნებათ ხერხემლის დეფორმაცია. გააჩნიათ სუნთქვის და ყლაპვის პრობლემები. უმრავლესობას ჯდომა შეუძლია, თუმცა შემდგომში ამ უნარსაც კარგავენ.
  
  ტიპი 3 ვლინდება 18 თვის ასაკის ზემოთ ბავშვებში და შესაძლებელია შეუმჩნეველი დარჩეს გვიან ბავშვობამდე. მართალია, უმრავლესობას სიარული შეუძლია, თუმცა, დაავადების პროგრესირებასთან ერთად, ეს უნარი შეიძლება დაკარგონ. სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე უმეტესწილად გავლენას არ ახდენს.
  
  ტიპი 4 ზრდასრულთა დაავადებაა, ვლინდება 35 წლის შემდეგ.

   

• გაფანტული სკლეროზის მქონე პაციენტები იმედით ელოდებიან მკურნალობისთვის საჭირო მედიკამენტების დაფინანსებას

  საქართველოში მცხოვრები ასობით ადამიანი წელს განსაკუთრებული იმედით ელოდება იმ მედიკამენტებს, რომლებიც მათ სრულფასოვანი ცხოვრების დაბრუნების უდიდეს შანსს აძლევს. საუბარია გაფანტული სკლეროზის მქონე პაციენტებზე, რომლებიც წლებია სახელმწიფოს მათი მკურნალობისთვის საჭირო მედიკამენტების დაფინანსებას სთხოვენ.

  დაფინანსების მოლოდინში პაციენტებს ყოველდღიური, ურთულესი პრობლემების გადალახვა უწევთ. ისინი საკუთარ შეგრძნებებს ასე გამოხატავენ: დაჭიმული, უმოძრაო კიდურები; კოორდინაციის დარღვევა და მოძრავ საქანელაზე ჯდომის განცდა; „აფეთქების“ შეგრძნება და მხედველობის დაკარგვა; ძლიერი დაბუჟება და ჭიანჭველების ცოცვის შეგრძნება სხეულში; გაორებული მხედველობა, როდესაც ვერ არჩევ, რომელია რეალური ნივთი და რომელი – ილუზია; თავის ქალაზე მოჭერის განცდა, თითქოს ქალას ძვლები უნდა დაიფშვნას; კითხვის დროს ასოების ქაოტური „ცურვა“; სხეულის ამა თუ იმ ნაწილის მგრძნობელობის დაკარგვა.

  მკურნალობის არარსებობის პირობებში, პაციენტის მდგომარეობა მძიმდება, მედიკამენტოზური ხელშეწყობის პირობებში დაავადება არ პროგრესირებს, ამ ადამიანებს შეუძლიათ ძალიან დიდხანს სრულფასოვნად იცხოვრონ, გააჩინონ შვილები და პრაქტიკულად საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები იყვნენ.

  ნევროლოგი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი მარინა ჯანელიძე ხსნის, რომ ეს დაავადება ემართება ახალგაზრდა ადამიანებს. ამასთან, ის ხაზს უსვამს, რომ მსგავსი სახელწოდების მიუხედავად, დაავადებას საერთო არაფერი აქვს ასაკობრივ სკლეროზთან და, შესაბამისად, გაფანტული სკლეროზის მქონე ადამიანებს მეხსიერებასთან და ზოგადად გონებრივ შესაძლებლობებთან დაკავშირებით არანაირი პრობლემები არ აქვთ.

  რაც შეეხება მკურნალობის  მეთოდიკას, ჯანელიძის თქმით,  მსოფლიოში ამ პრეპარატების უზარმაზარი არსენალია. “ამ პრეპარატების გამოყენების შემთხვევაში გაფანტული სკლეროზის შეტევების სიხშირე მნიშვნელოვნად მცირდება. სულ უფრო იხვეწება ეს პრეპარატები  და ისინი ნატიფი ხდება, მაგრამ ესაა ძვირადღირებული მაღალტექნოლოგიური ფარმაკოლოგიური წარმოების შედეგი, “- ამბობს მარინა ჯანელიძე.

  "მე გოგა ვარ, 34 წლის გურიიდან.

  სტუდენტობის პერიოდში დავტოვე ქვეყანა და გადავედი ესპანეთში საცხოვრებლად, იქ ვსწავლობდი, პარალელურად ვმუშაობდი, ოჯახიც იქ შევქმენი და ახლა მყავს მეუღლე და ორი საოცარი შვილი. შემდეგ ყველაფერი ისე განვითარდა, რომ თითქმის 10 წელი ჩვენს ქვეყანაში არც ჩამოვსულვარ, ჩემი შვილები ისე იზრდებოდნენ, რომ ვხვდებოდი, იდენტობას კარგავდნენ, ქართულ ენაზე მხოლოდ მე ვესაუბრებოდი, ვცდილობდი შორიდან მათთვის საქართველო შემეყვარებინა, მაგრამ ვხვდებოდი, რომ ეს უკვე ჩემს ძალებს აღემატებოდა. 4 წლის წინ, ძალიან რთული, მაგრამ ყველაზე სწორი გადაწყვეტილება მივიღე, რომ დავბრუნებულიყავით საქართველოში, ჩემს საყვარელ მხარეში - გურიაში, მცირე მეურნეობა გვეწარმოებინა და ყველაფერი ნოლიდან, ოჯახის წევრების და მეგობრების დახმარებით დაგვეწყო.

  ყველაფერი კარგად მიდიოდა, ჩემი ოჯახი კარგად ადაპტირდა ახალ გარემოში, ჩვენი მცირე მეურნეობაც წარმატებით ხორციელდებოდა 2021 წლის 15 ოქტომბრამდე, ეს დღე საკრალურია ჩემთვის, როდესაც ჩემთვის ძალიან უცხო და უცნაური დიაგნოზი დამისვეს - გაფანტული სკლეროზი და ამ დღის შემდეგ თითქოს სამყარო უკუღმა დატრიალდა.
  
  რითი განვსხვავდები მე იმ პაციენტებისგან, რომლებიც თბილისში ცხოვრობენ, მხოლოდ იმიტომ, რომ გურიიდან ვარ? არადა ჩვენი დაავადება ხომ არ არჩევს პაციენტებს, საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
  ძალიან არ მინდა, რომ ჩემი ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვანი, ყველაზე სწორი გადაწყვეტილება აღმოჩნდეს დამღუპველი ჩემთვის, ძალიან არ მინდა, რომ ვინანო ჩემს ქვეყანაში დაბრუნება, ძალიან არ მინდა, რომ ჩემი ოჯახი ჩემი მზრუნველობის გარეშე დავტოვო - უმორჩილესად გთხოვთ, რეგიონში მცხოვრები პაციენტებისთვისაც გახდეს მკურნალობა ხელმისაწვდომი, რათა არ მოგვიწიოს ჩვენი ქვეყნიდან წასვლა!"

  გაფანტული სკლეროზის მქონე  პაციენტებისთვის მკურნალობა თანამედროვე, მაღალეფექტური მედიკამენტებით ნაწილობრივ ხელმისაწვდომია.  კერძოდ, უკვე ორიოდ წელია მუნიციპალური პროგრამები ამოქმედდა აჭარასა და თბილისში მცხოვრები პაციენტებისთვის. მართალია, ეს წინგადადგმული ნაბიჯი იყო, თუმცა - არასაკმარისი, რადგან სხვა ქალაქებსა და რეგიონებში მცხოვრები ადამიანები მკურნალობის გარეშე დარჩნენ. ზოგადად, მკურნალობის მუნიციპალური დაფინანსება არასამართლიანი პრინციპია, რადგან ის ჯანმრთელობის შენარჩუნების უფლებას ადამიანებს გეოგრაფიული კუთვნილების მიხედვით აძლევს, რაც დისკრიმინაციულია. ამას სახელმწიფოც აღიარებს და მის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება ადასტურებს, რომ მას აქვს ნება, გამოასწოროს ეს სიტუაცია და მკურნალობის დაფინანსება ყველა მოქალაქისთვის თანაბრად ხელმისაწვდომი გახადოს.

  კერძოდ, საქართველოს მთავრობის 2022 წლის 1 აგვისტოს №403 დადგენილებაში („2022 წლის ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2022 წლის 12 იანვრის №4 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე) ჩაიწერა, რომ სახელმწიფო პროგრამებს დაემატა „18-იდან 60 წლის ასაკის ჩათვლით გაფანტული სკლეროზით დაავადებულთათვის (გარდა ქ, თბილისსა და აჭარის ა/რ-ში რეგისტრირებული პირებისა) სპეციფიკური მამოდიფიცირებელი მედიკამენტების შესყიდვა.“

  აღნიშნული ჩანაწერი პაციენტებისთვის არის იმის გარანტია, რომ ისინი მედიკამენტებს მიიღებენ. მართალია ამ დრომდე არ მოხდა პროგრამის დაწყება, თუმცა როგორც “მრავლობითი სკლეროზის” საქართველოს ფონდის დირექტორი ქეთი ვარსიმაშვილი ამბობს, მთავარს - სახელმწიფოს მხრიდან მკურნალობის დაფინანსების გარანტიას - უკვე მიაღწიეს, შესყიდვებთან და დოკუმენტაციასთან დაკავშირებული  პროცედურები დროს მოითხოვს, რასაც პაციენტები აცნობიერებენ, თუმცა ეს პროცესი უკვე 8 თვეა მიმდინარეობს და კვლავ გაურკვეველი რჩება როდის დაიწყება პროგრამა. ანუ ფურცელზე დამტკიცებული პროგრამა როდის გახდება რეალობა პაციენტებისთვის.

• სპეციალისტებმა არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობაში დღეს არსებულ ინოვაციურ მიღწევებზე იმსჯელეს

  „გავაუმჯობესოთ ონკოჰემატოლოგიური პაციენტების სიცოცხლე“  

   „გავაუმჯობესოთ ონკოჰემატოლოგიური პაციენტების სიცოცხლე“ -  სპეციალისტები, ექსპერტები, ექიმი ჰემატოლეგები კიდევ ერთხელ შეიკრიბნენ და მკურნალობაში დღეს არსებულ ინოვაციურ მიღწევებზე იმსჯელეს. შეხვედრის ფარგლებში ასევე  მოხდა არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობის ახალი სტანდარტების და ახალი მიდგომების  გაცნობა და  განიხილეს დაავადების მკურნალობაში ინოვაციური მედიკამენტების როლისა და ახალი კლინიკური შემთხვევები.

  ღონისძიებას ესწრებოდნენ ექსპერტები, ექიმი ჰემატოლოგები. 

  ღონისძიებაზე არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობაში დღეს არსებულ ინოვაციურ საშუალებებსა და მათ გაუმჯობესებულ ცხოვრების ხარისხზე ისაუბრეს და წარმატებული კლინიკური შემტხვევბიც განიხილეს.

  • ბასტიან ვონ ტრესკოვი , ესსენი საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალის პროფესორი - პოლატუზუმაბ ვედოტინის როლი დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობაში/კლინიკური კვლევების მონაცემების განხილვა
  • ნინო სესკურია, გერმანული ჰოპიტალის ექიმი, ონკოჰემატოლოგი და ქეთევან ცინცაძე, მარდალეიშვილის სამედიცინო ცენტრის ექიმი, ონკოჰემატოლოგი - ობინუტუზუმაბის წარმატებული კლინიკური შემთხვევების განხილვა

  „სისხლის დაავადებები კომპლექსური და მრავალფეროვანია, რის გამოც ეს სფერო მუდმივად სიახლეების ძიებაშია. ვცდილობთ, მუდმივად გავაუმჯობესოთ ჩვენი მრავალწლიანი გამოცდილება ჰემატოლოგიაში და აღმოვაჩინოთ ინოვაციური გადაწყვეტილებები. ჩვენი მზიანია, პაციენტებმა იცხოვრონ უფრო დიდხანს და ჯანმრთელად. ღონისძიების მიზანს კი, ექიმებისთვისა  და საზოგადოებისთვის მკურნალობის გაუმჯობესებული საშუალებების, ახალი სტანდარტებისა და სამომავლო გეგმების გაცნობა წარმოადგენს, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ონკოპაციენტებისთვის, “ - განმარტავს „როშ ჯორჯიას“ ონკოჰემატოლოგიის ეკოსისტემების პარტნიორი, ანა გიორგაძე.

  „ზოგადად ლიმფომა სისხლის ავთვისებიან დაავადებას წარმოადგენს, რომელიც სისხლის თეთრი უჯრედებიდან იღებს სათავეს. არაჰოჯკინის ლიმფომა კი წარმოადგენს ყველაზე ხშირად განვითარებად ლიმფომას, რომელიც 5 დან  4 პაციენტში იჩენს თავს. მსოფლიოს მასშტაბით, ყოველ 60 წამში ერთხელ თითო ადამიანი ისმენს, რომ მას არაჰოჯკინის ლიმფომის დიაგნოზი დაუდგინდა. ეს ნიშნავს რომ ყოველწლიურად მსოფლიოში 540 000 ადამიანს უდასტურდება არაჰოჯკინის ლიმფომის დიაგნოზი. ჩვენი, ექიმი ჰემატოლოგების, ექსპერტებისა და სპეციალისტები მიზანია გავაუმჯობესოთ ონკოჰემატოლოგიური პაციენტების ცხოვრების ხარისხი, აღსანიშნავია რომ ყოველწლიურად მკურნალობაში არსებული ინოვაციური მიღწევები ამის შესაძლებლობას გვაძლევს,“ -  აღნიშნავს მარდალეიშვილის სამედიცინო ცენტრის ექიმი, ონკოჰემატოლოგი ქეთევან ცინცაძე.

  ხაზგასასმელია, რომ  ლიმფომა შეიძლება იყოს სწრაფად ან ნელა მზარდი. სწრაფად მზარდი ლიმფომების ერთ-ერთ ყველაზე ხშირად განვითარებად ვარიანტს წარმოადგენს დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა, ხოლო ნელა მზარდი (ინდოლენტური) ლიმფომის ტიპი გახლავთ ფოლიკულური ლიმფომა. B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა: ცნობილია, რომ დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა წარმოადგენს საკმაოდ აგრესიულ და სწრაფად მზარდ დაავადებას. იგი არაჰოჯკინის ლიმფომების საერთო რაოდენობის 30-40%-ს შეადგენს. იმ შემთხვევაში თუ ამ დიაგნოზის ქვეშ მყოფი პაციენტები მკურნალობას არ ჩაიტარებენ, მათი საერთო გადარჩენადობის მაჩვენებელი 1 წელზე ნაკლები იქნება. დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომის არსებული სტანდარტული სამკურნალო სქემა 20 წლის წინ იყო დანერგილი, და დღემდე წარმატებით ხორციელდება, თუმცა პაციენტების დაახლოებით 40% კვლავ განიცდის დაავადების დაბრუნებას (რეციდივს) ან არ ექვემდებარება აღნიშნულ მკურნალობას. აქედან გამომდინარე პაციენტთა დიდი რაოდენობა საჭიროებს გაუმჯობესებულ და ალტერნატიულ პრეპარატებს მკურნალობის საწყის ეტაპზე. ბოლო 20 წლის განმავლობაში  ჩატარებული კვლევებიდან მკურნალობის პირველ ხაზში, საიმედო შემთხვევები  არ დაფიქსირებულა, მხოლოდ პოლატუზუმაბ ვედოტინის+რიტუქსიმაბის+ქიმიოთერაპიის კომბინაციამ აჩვენა დიფუზური B მსხვილუჯრედული ლიმფომის მკურნალობის პირველ ხაზში პოზიტიური შედეგები, რაც კლინიკურად აისახება უფრო მეტი პაციენტის გაუმჯობესებულ ცხოვრების ხარისხში. რა მოხდება თუ დაავადება განიცდის პროგრესირებას? პაციენტები ხშირად განიცდიან მნიშვნელოვან ემოციურ და ფსიქოლოგიურ ზეწოლას. ასეთ შემთხვევებში შესაძლებელია ჩატარდეს ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაცია, თუმცა პაციენტების დაახლოებით 50% თანმხლები დაავადებებისა და ასაკიდან გამომდინარე, ვერ ახერხებს მსგავსი მკურნალობის ჩატარებას. ასეთი პაციენტებისთვის არსებული სამკურნალო საშუალებები ლიმიტირებულია და დაკავშირებულია საშუალოდ მხოლოდ 6 თვიან გადარჩენადობასთან. ევროპის წამლის სააგენტომ (EMA) დაამტკიცა პოლატუზუმაბ ვედოტინი ზემოთხსენებული პაციენტების სამკურნალოდ, რადგან პრეპარატმა ქიმიოთერაპიასა და იმუნოთერაპიასთან კომბინაციაში აჩვენა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებული შედეგები და დღეს ის უკვე წარმოადგენს მკურნალობის უახლეს სტანდარტს.

  შეგახსენებთ, რომ ფარმაცევტულმა  კომპანია როშმა არაჰოჯკინის ლიმფომით დაავადებულ პაციენტებს 20 წლის წინათ შესთავაზა მკურნალობის ახალი სტანდარტი - მონოკლონური ანტისხეული, CD20 რეცეპტორზე მომქმედი რიტუქსიმაბი, რომელმაც არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების გამოჯანმრთელებაში უდიდესი როლი ითამაშა. თუმცა, პაციენტების გარკვეული ჯგუფი გამონაკლისად რჩება. ისინი განიცდიან დაავადების რეციდივს (დაბრუნებას) ან რეზისტენტულები არიან მკურნალობის მიმართ (მკურნალობა არ არის ეფექტური), შესაბამისად,  ასეთი პაციენტები საჭიროებენ დამატებით და ალტერნატიულ სამკურნალო საშუალებებს. მართალია, რიტუქსიმაბი ისევ რჩება მკურნალობის სტანდარტად, თუმცა ფარმაცევტული კომპანია მუდმივად  ცდილობს გააუმჯობესოს არესებული სამკურნალო მიდგომები. სწორედ ამის დასტურია არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობისთვის საჭირო ახალი საშუალებებისა და სტანდარტების დანერგვა, როგორიცაა ობინუტუზუმაბი და პოლატუზუმაბ ვედოტინი - ახალი სიტყვა ონკოჰემატოლოგიაში. 

• ონკოპაციენტები და ონკოლოგები მკურნალობის დაფინანსების სისტემურ ცვლილებებს ითხოვენ

  ჯანდაცვის სამინისტრო კვლავინდებურად დუმს

  საქართველოში სიმსივნურ დაავადებებთან დაკავშირებით არსებულ გამოწვევებს შორის მხოლოდ ცნობიერების ამაღლება არაა. მართალია, ყოველ წელს, 4 თებერვალს მსოფლიო კიბოსთან ბრძოლის დღეს აღნიშნავს და საქართველოც უერთდება და ეს დღე, სიმსივნის კონტროლის საერთაშორისო კავშირის (UICC) ინიციატივით, 2005 წლიდან აღინიშნება და დაავადების პრევენციის, დროული აღმოჩენისა და მკურნალობის შესახებ ცნობიერების გაზრდას ემსახურება, მაგრამ პრობლემების გამკლავებასთან ბრძოლა პაციენტებს კვლავინდებულარ უწევთ. ჩვენს ქვეყანაში, სამწუხაროდ, პაციენტების საკმაოდ დიდ ნაწილს სრულფასოვანი მკურნალობის დაფინანსებისთვის ბრძოლა უწევს და ამ ბრძოლაში მათ გვერდით ექიმებიც დგანან.

  სრულფასოვან მკურნალობაზე ხელმისადვწომობის პრობლემის მიზეზი დაფინანსების მოქმედი სისტემაა, რომელიც, მართალია, ციფრებში საკმაოდ სოლიდურად გამოიყურება, თუმცა არასაკმარისია და რიგ შემთხვევაში პაციენტების მკურნალობის გარეშე დატოვებას ნიშნავს.

  ონკოპაციენტების დაფინანსების წლიური ლიმიტი 25 ათას ლარამდეა, რაც წინა წელთან შედარებით 5 ათასი ლარით გაზრდილი მაჩვენებელია.  თუმცა ესაა ფიქსირებული თანხა, რომელიც სხვადასხვა სირთულის პაციენტისთვის ერთი და იგივეა. პაციენტთა ნაწილს ეს თანხა სავსებით ჰყოფნის და მკურნალობის სრულფასოვან, წარმატებულ კურსს გადის. ნაწილს კი, მათი დიაგნოზიდან გამომდინარე, თერაპიებისა და მედიკამენტების ისეთი კურსი ესაჭიროება, რომელთა ღირებულება საკმაოდ მაღალია. ამ ფონზე სახელმწიფოს მიერ მათთვის გამოყოფილი 25 ათასი ლარი არათუ ზღვაში წვეთია, პრაქტიკულად მკურნალობის გარეშე დარჩენას ნიშნავს.

  მაგალითად ერთერთი რთული ონკოლოგიური დაავადებაა ფილტვის კიბო. თანამედროვე მედიცინამ უკვე მიაგნო მეთოდებს, რომელთა დახმარებით პაციენტს პრაქტიკულად სრულყოფილი განკურნება და ცხოვრების ჩვეულ რიტმში დაბრუნება შეუძლია. თუმცა ეს მეთოდები ძალიან ძვირია და ქართველ ექიმებს მხოლოდ თითო-ოროლა შემთხვევა ახსენდებათ, როცა მათმა პაციენტმა შეძლო ამ თანხების გადახდა.

  ამ ექიმებს შორისაა ონკოლოგი თამარ ესაკია, რომელიც ამბობს, რომ ხშირ შემთხვევაში საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამით გამოყოფილი თანხა მკურნალობისთვის საკმარისი არ არის.

  „განსაკუთრებით გამოვყოფდი ფილტვის კიბოს, ასევე მელანომას, რომლის მკურნალობის ახალი სტანდარტები – ტარგეტული და იმუნოთერაპია არის საკმაოდ ძვირადღირებული და ამ ლიმიტში არ ეტევა. ამიტომ პაციენტებს ხშირად მკურნალობა მხოლოდ ნაწილობრივ უფინანსდებათ და შემდგომ უკვე რესურსების მოძიება თავად უწევთ. ზოგიერთი ნოზოლოგიის შემთხვევაში საქმე საკმაოდ დიდ ხარჯთან გვაქვს და პრაქტიკულად წარმოუდგენელია, რომ პაციენტმა ეს თავისი ჯიბიდან გადაიხადოს. ამიტომ რჩება ხოლმე მკურნალობის გარეშე,“ – ამბობს თამარ ესაკია.

  მისი თქმით, კიდევ უფრო რთულადაა საქმე კერძო დაზღვევის შემთხვევაში, რადგან შედარებით დაბალფასიანი მკურნალობაც კი, როგორიცაა ქიმიოთერაპია, შესაძლოა არ შედიოდეს დაზღვევის პაკეტში. ამიტომ ეს პაციენტები რეალურად უფრო რთულ სიტუაციაში არიან იმ პაციენტებთან შედარებით, ვისაც საყოველთაო დაზღვევა აქვთ.

   

  პრობლემა ისაა, რომ კერძო სადაზღვევო კომპანიებს არ აქვთ არანაირი ვალდებულება და რეგულაცია, თავიანთ პაკეტებში ჰქონდეთ ონკოლიმიტები. ამიტომ კერძო დაზღვევის მქონე მოქალაქეებს, უმეტეს შემთხვევაში, ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობა მინიმალურად უფინანსდებათ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ დასაქმებული, გარკვეული შემოსავლის მქონე ადამიანისთვისაც კი ონკოლოგიური დიაგნოზი კატასტროფულ ხარჯებთანაა დაკავშირებული, რასაც ისინი ვერ ფარავენ. ასეთ შემთხვევაში პაციენტი დისკრიმინაციულ მდგომარეობაშია: ის მუშაობს, ქმნის დოვლათს, იხდის ბიუჯეტში გადასახადებს, თუმცა მკურნალობის დაფინანსებას იმ დონეზეც კი ვერ იღებს, რაც სახელმწიფო დაზღვევითაა განსაზღვრული. მიზეზი კი ისაა, რომ მოქმედი სისტემით, მოქალაქეთა დიდ ნაწილს, კერძო დაზღვევის არსებობის შემთხვევაში, ეზღუდება საყოველთაოში ყოფნა ან ისინი ვერ სარგებლობენ დაფინანსების ისეთივე მაღალი ლიმიტებით, როგორითაც სრულად სახელმწიფოს იმედად მყოფი მოქალაქეები – პენსიონრები, სოცდაუცველები და ა.შ.

  იმის შესახებ, რომ კერძო დაზღვევით მოსარგებლე ონკოპაციენტები საყოველთაო ჯანდაცვის ბენეფიციარებთან შედარებით უფრო რთულ მდგომარეობაში არიან, საუბრობს პაციენტთა ორგანიზაციის „ევროპა დონა საქართველოს“ პრეზიდენტი ანა მაზანიშვილიც. მან იცის, რა არის ასეთ შემთხვევაში გამოსავალი და ამბობს იმასაც, რომ ეს გზა სახელმწიფოს  კოლოსალურ ფინანსურ დანახარჯს არ მოუტანს, რადგან მთავარია არსებული ფინანსების მიზნობრივად გადანაწილება. ანა მაზანაშვილი კიდევ ერთ პრობლემაზე საუბრობს:  დისკრიმინაციულია, როდესაც მაგალითად თბილისში მცხოვრებ ადამიანს მუნიციპალიტეტი გარკვეულ სერვისებს უფინანსებს, სხვა ქალაქში ან რეგიონში მცხოვრები პაციენტი კი იგივე სამედიცინო სერვისებს ვერ იღებს, რადგან მისი მუნიციპალიტეტი უფრო ღარიბია.

  „საყოველთაო ჯანდაცვით ონკოპაციენტს სრულად უფინანსდება ქიმიპთერაპია, სხივური თერაპია, ჰორმონოთერაპია, ნაწილობრივ ოპერაცია და სხვადასხვა მანიპულაცია. ჩვენი მოთხოვნაა, რომ ყველა პაციენტს, მიუხედავად იმისა, თბილისში ცხოვრობს თუ რეგიონში, ასევე იმის მიუხედავად, თუ რომელ სტადიაზეა მისი დაავადება, ჰქონდეს მკურნალობის თანაბარი უფლება. რაც შეეხება პრეპარატებს, ბევრი პრეპარატი ფინანსდება, მაგრამ არის მთელი რიგი მედიკამენტებისა, რომლებიც არ ფინანსდება. ყველაზე რთულ მდგომარეეობაში არიან განსაკუთრებული მკურნალობის საჭიროების მქონე პაციენტები. საუბარია მეტასტაზურ პაციენტებზე, რომლებიც დაუყოვნებლივ საჭიროებენ ადეკვატურ მკურნალობას. სულ ცოტა ხნის წინ სახელმწიფომ 25 ათასამდე გაზარდა ონკოლიმიტი, მაგრამ დიაგნოზის დადასტურებამდე საჭირო კვლევები, რომლებიც საკმაოდ ხარჯიანია, საერთოდ არაა სახელმწიფოს მხრიდან დაფინანსებული. გარდა ამისა,  პრაქტიკულად არ უფინანსდებათ იმუნოთერაოპიის პრეპარატები და სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი ლიმიტი 2-3 თვის მკურნალობას ჰყოფნის. ასე რომ, ამ პაციენტებისთვის ეს წყალში გადაყრილი ფულია. შედეგის მისაღწევად აუცილებელია, პაციენტმა უწყვეტი მკურნალობა ჩაიტაროს. კერძო დაზღვევაში კი ონკოლიმიტი 3-5 ათასი ლარია,“ – ამბობს მაზანიშვილი და აცხადებს, რომ  აუცილებელია, დაფინანსება იყოს არა ფიქსირებული, არამედ დიაგნოზზე მიბმული, ინდივიდუალური ქეისის გათვალისწინებით.

  გარდა ამისა, ანა მაზანიშვილი აუცილებლობად მიიჩნევს, კერძო სადაზღვევო პაკატებში იყოს ზუსტად იგივე საბაზისო ონკოპაკეტი, როგორიც საყოველთაო ჯანდაცვას აქვს.

  „გვსურს მოხდეს შეთანხმება კერძო სექტორსა და სახელმწიფოს შორის, რათა მოვიცვათ პაციენტის ყველა საჭიროება და ყველა პაციენტს ჰქონდეს თანაბარი ხელმისაწვდომობა მკურნალობაზე, რათა ძალიან ბევრი სიცოცხლე გადავარჩინოთ. პირველ ეტაპზე ინტერესი გამოიკვეთა და იმედი გვაქვს, რომ წარმატებული მოლაპარაკებები იქნება. 4 თებერვალს გვაქვს დიდი პრესკონფერენცია, რომელზეც მოვიწვევთ გადაწყვეტრილებების მიმღებებს და ექსპერტებს, ასევე ექიმებს, გავაჟღერებთ ყველა საჭიროებას, რომელიც ონკოპაციენტების წინაშე დგას,“ – ამბობს ანა მაზანიშვილი.

  გამოსავალზე ფიქრობენ ონკოლოგებიც. მართალია ნორმალურ ვითარებაში მათი ერთადერთი საზრუნავი კლინიკური საკითხები უნდა იყოს, მაგრამ საქართველოს რეალობაში, სადაც პაციენტების დიდ ნაწილს სრულფასოვან მკურნალობაზე ხელი არ მიუწვდება, თეთრხალათიანებისთვის პაციენტების გადარჩენა, მედიკამენტებისა და მკურნალობის მეთოდების შერჩევის გარდა, ფინანსების მოძებაში დახმარებასაც გულისხმობს.

  იმ ონკოლოგებს შორის, რომლებიც თავიანთ პაციენტებს ამ კუთხითაც უდგანან გვერდით, თამარ ესაკიაცაა. ის იმ გამოსავალზე საუბრობს, რომელიც, მისი აზრით, არაერთი პაციენტის სიცოცხლეს გადაარჩენდა.

  „თანამედროვე პროტოკოლის საფუძველზე უნდა შეიქმნას ქართულენოვანი პროტოკოლი. რა თქმა უნდა, უნდა გავითვალისწინოთ ხარჯთეფექტურობა და ამ პროტოკოლში ძალიან ეფექტური პრეპარატები უნდა შევიტანოთ. ესაა მედიკამენტები, რომლებიც სიცოცხლეს უხანგრძლივებენ პაციენტებს და მათი სიცოცხლის გადარჩენა შეუძლიათ. ნებისმიერ დონეზე უნდა მოხდეს შეხვედრები და მოლაპარაკებები. ონკოლოგების მხრიდან არის მზაობა, რომ შეიქმნას კონკრეტული დაავადებისთვის  პროტოკოლები და დაფინანსება იყოს მიბმული დაავადებაზე. მაგალითად იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც მხოლოდ ჰორმონოთერაპია სჭირდებათ, ხარჯი არის ძალიან დაბალი. ამიტომ თუ გადავანაწილებთ ამ ხარჯებს, ვფიქრობ, ჩვენ შევძლებთ, რომ პაციენტებს თანამედროვე, დასავლური სტანდარტებით ვუმკურნალოთ,“ – ამბობს თამარ ესაკია.

  პაციენტებსა და მათ მკურნალ ექიმებს დღემდე იმედი აქვთ, რომ შეძლებენ სახელმწიფოსთან თანამშრომლობას, რათა ათასობით პაციენტის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის გადასარჩენად სისტემაში ცვლილებები დაიწყოს. ამ მიზნისკენ მიმავალ  გზაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადაიდგმება, თუმცა მიზნისკნე სწრაფვა და სიარული მხოლოდ პაციენტებს უწევთ!

• „გავაუმჯობესოთ ონკოჰემატოლოგიური პაციენტების სიცოცხლე“ - ინოვიაციური მედიკამენტების როლი დაავადების მკურნალობაში

  16 მარტს, 17:30 საათზე, რადისონ ბლუ ივერიაში (მის: რესპუბლიკის მოედანი #1) გაიმართება შეხვედრა თემაზე „გავაუმჯობესოთ ონკოჰემატოლოგიური პაციენტების სიცოცხლე“. შეხვედრის ფარგლებში მოხდება არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობის ახალი სტანდარტების და ახალი მიდგომების  გაცნობა, დაავადების მკურნალობაში ინოვაციური მედიკამენტების როლისა და ახალი კლინიკური შემთხვევების განხილვა.

  ღონისძიებას დაესწრებიან ექსპერტები, ექიმი ჰემატოლოგები. 

  ღონისძიებაზე არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობაში დღეს არსებულ ინოვაციურ საშუალებებსა და მათ გაუმჯობესებულ ცხოვრების ხარისხზე ისაუბრებენ:

  • ბასტიან ვონ ტრესკოვი , ესსენი საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალის პროფესორი - პოლატუზუმაბ ვედოტინის როლი დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობაში/კლინიკური კვლევების მონაცემების განხილვა
  • ნინო სესკურია, გერმანული ჰოპიტალის ექიმი, ონკოჰემატოლოგი და ქეთევან ცინცაძე, მარდალეიშვილის სამედიცინო ცენტრის ექიმი, ონკოჰემატოლოგი - ობინუტუზუმაბის წარმატებული კლინიკური შემთხვევების განხილვა

  რა არის არაჰოჯკინის ლიმფომა? ზოგადად ლიმფომა სისხლის ავთვისებიან დაავადებას წარმოადგენს, რომელიც სისხლის თეთრი უჯრედებიდან იღებს სათავეს. არაჰოჯკინის ლიმფომა კი წარმოადგენს ყველაზე ხშირად განვითარებად ლიმფომას, რომელიც 5 დან  4 პაციენტში იჩენს თავს. მსოფლიოს მასშტაბით, ყოველ 60 წამში ერთხელ თითო ადამიანი ისმენს, რომ მას არაჰოჯკინის ლიმფომის დიაგნოზი დაუდგინდა. ეს ნიშნავს რომ ყოველწლიურად მსოფლიოში 540 000 ადამიანს უდასტურდება არაჰოჯკინის ლიმფომის დიაგნოზი. ლიმფომა შეიძლება იყოს სწრაფად ან ნელა მზარდი. სწრაფად მზარდი ლიმფომების ერთ-ერთ ყველაზე ხშირად განვითარებად ვარიანტს წარმოადგენს დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა, ხოლო ნელა მზარდი (ინდოლენტური) ლიმფომის ტიპი გახლავთ ფოლიკულური ლიმფომა.

  B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა: ცნობილია, რომ დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომა წარმოადგენს საკმაოდ აგრესიულ და სწრაფად მზარდ დაავადებას. იგი არაჰოჯკინის ლიმფომების საერთო რაოდენობის 30-40%-ს შეადგენს. იმ შემთხვევაში თუ ამ დიაგნოზის ქვეშ მყოფი პაციენტები მკურნალობას არ ჩაიტარებენ, მათი საერთო გადარჩენადობის მაჩვენებელი 1 წელზე ნაკლები იქნება. დიფუზური B-მსხვილუჯრედული ლიმფომის არსებული სტანდარტული სამკურნალო სქემა 20 წლის წინ იყო დანერგილი, და დღემდე წარმატებით ხორციელდება, თუმცა პაციენტების დაახლოებით 40% კვლავ განიცდის დაავადების დაბრუნებას (რეციდივს) ან არ ექვემდებარება აღნიშნულ მკურნალობას. აქედან გამომდინარე პაციენტთა დიდი რაოდენობა საჭიროებს გაუმჯობესებულ და ალტერნატიულ პრეპარატებს მკურნალობის საწყის ეტაპზე. ბოლო 20 წლის განმავლობაში  ჩატარებული კვლევებიდან მკურნალობის პირველ ხაზში, საიმედო შემთხვევები  არ დაფიქსირებულა, მხოლოდ პოლატუზუმაბ ვედოტინის+რიტუქსიმაბის+ქიმიოთერაპიის კომბინაციამ აჩვენა დიფუზური B მსხვილუჯრედული ლიმფომის მკურნალობის პირველ ხაზში პოზიტიური შედეგები, რაც კლინიკურად აისახება უფრო მეტი პაციენტის გაუმჯობესებულ ცხოვრების ხარისხში. რა მოხდება თუ დაავადება განიცდის პროგრესირებას? პაციენტები ხშირად განიცდიან მნიშვნელოვან ემოციურ და ფსიქოლოგიურ ზეწოლას. ასეთ შემთხვევებში შესაძლებელია ჩატარდეს ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაცია, თუმცა პაციენტების დაახლოებით 50% თანმხლები დაავადებებისა და ასაკიდან გამომდინარე, ვერ ახერხებს მსგავსი მკურნალობის ჩატარებას. ასეთი პაციენტებისთვის არსებული სამკურნალო საშუალებები ლიმიტირებულია და დაკავშირებულია საშუალოდ მხოლოდ 6 თვიან გადარჩენადობასთან. ევროპის წამლის სააგენტომ (EMA) დაამტკიცა პოლატუზუმაბ ვედოტინი ზემოთხსენებული პაციენტების სამკურნალოდ, რადგან პრეპარატმა ქიმიოთერაპიასა და იმუნოთერაპიასთან კომბინაციაში აჩვენა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებული შედეგები და დღეს ის უკვე წარმოადგენს მკურნალობის უახლეს სტანდარტს.

  სისხლის დაავადებები კომპლექსური და მრავალფეროვანია, რის გამოც ეს სფერო მუდმივად სიახლეების ძიებაშია. კომპანია როში მუდმივად ცდილობს გააუმჯობესოს მრავალწლიანი გამოცდილება ჰემატოლოგიაში და აღმოაჩინოს ინოვაციური გადაწყვეტილებები. მისი მიზანია, პაციენტებმა იცხოვრონ უფრო დიდხანს და ჯანმრთელად. ღონისძიების მიზანია, რომ ექიმები და საზოგადოება გაეცნონ მკურნალობის გაუმჯობესებული საშუალებების, ახალი სტანდარტები და სამომავლო გეგმები შესახებ ინფორმაციას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ონკოპაციენტებისთვის,

  შეგახსენებთ, რომ ფარმაცევტულმა  კომპანია როშმა არაჰოჯკინის ლიმფომით დაავადებულ პაციენტებს 20 წლის წინათ შესთავაზა მკურნალობის ახალი სტანდარტი - მონოკლონური ანტისხეული, CD20 რეცეპტორზე მომქმედი რიტუქსიმაბი, რომელმაც არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების გამოჯანმრთელებაში უდიდესი როლი ითამაშა. თუმცა, პაციენტების გარკვეული ჯგუფი გამონაკლისად რჩება. ისინი განიცდიან დაავადების რეციდივს (დაბრუნებას) ან რეზისტენტულები არიან მკურნალობის მიმართ (მკურნალობა არ არის ეფექტური), შესაბამისად,  ასეთი პაციენტები საჭიროებენ დამატებით და ალტერნატიულ სამკურნალო საშუალებებს. მართალია, რიტუქსიმაბი ისევ რჩება მკურნალობის სტანდარტად, თუმცა ფარმაცევტული კომპანია მუდმივად  ცდილობს გააუმჯობესოს არესებული სამკურნალო მიდგომები. სწორედ ამის დასტურია არაჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტების მკურნალობისთვის საჭირო ახალი საშუალებებისა და სტანდარტების დანერგვა, როგორიცაა ობინუტუზუმაბი და პოლატუზუმაბ ვედოტინი - ახალი სიტყვა ონკოჰემატოლოგიაში.